Tahiyyâtın zâhir ve bâtınî mânâlarını arz edelim:
Bir insan namaza başlar başlamaz tam bir sükûnetle, etrafına bakmadan, âzâlarını lüzumsuz hareketlerden koruyarak, Allah-u Teâlâ’nın huzurunda bulunup dilinden dökülen kelimelerin mânâsını düşünmelidir.
Namazın en mühim noktasından biri de tahiyyâttır.
• Ettahiyyâtü lillahi: Hamd ve sena gibi dil ile söylenerek yapılan kavli ibadetler Allah’a mahsustur.
• Vessalâvâtü: Salavat gibi fiili ibadetler Allah’a mahsustur.
• Vettayyibât: Mâli ibadetlerin dahi hepsi O’na ait olduğunu itiraf eyler.
• Resulullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz Miraç gecesinde huzur-u Rabbü’l-izzet’e varınca ve bu üç kelime-i tayyibe ile hamd ve sena vazifesini yerine getirince, Allah-u Teâlâ da üç kelime ile mukabelede bulundu.
• “Esselâmü aleyke eyyühennebiyyü ve rahmetullahi ve berekâtühü.” yani “Dünya ve ahiret azabından emniyetle beraber, Cenâb-ı Allah’ın rahmet ve âtıfeti, hayır ve bereketi senin üzerine olsun.” demektir.
• Ondan sonra tekrar Resulullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz, Allah-u Teâlâ’nın selâmına cevaben “Esselâmu aleynâ ve alâ ibâdillahissalihiyn.” yani “Cenâb-ı Hakk’ın rahmeti ve inayeti bizim ve bütün enbiyanın, evliyânın üzerine olsun.” tabiriyle meramını arzetmiştir.
• Mübarek Miraç gecesinde meydana gelen bu ahvâle vakıf olan Cebrâil Aleyhisselâm da;
“Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühu ve rasûlühu” yani “Cenâb-ı Allah’ın birliğine ve Muhammed Aleyhisselâm’ın Allah’ın kulu ve Resul’ü olduğuna şehâdet eylerim.” buyurmuştur.
Hazret-i Muhammed Aleyhisselâm’ın isminin anıldığı zaman Salât-u selâm gönderilmesinin lüzumu aşikâr olduğundan, “Ettahiyyatü”nün sonunda Salât-u selâm getirilir...
Ettahiyyatü’yü okurken namazı kılan kişi Resulullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in Allah-u Teâlâ’ya arz etmiş olduğu kelime-i tayyibeleri kendisi tarafından takdim etmelidir. Bir hikâye olarak okumamalıdır.
Namazın başından sonuna kadar huzur ve huşuyu muhafaza etmek evliyâullahın büyüklerinin güçlükle muktedir olabileceği meselelerden olduğu için, diğer insanlar için ise kolay olmadığı açıktır.
Şu kadar var ki namazın hangi rüknünde olursa olsun namaz kılan için o nispette kabul ümidi şüphesizdir. Bu bakımdan huzur ve huşu için mümkün olduğu kadar çalışıp gayret göstermelidir.
Namaz kılarken:
“Namaza başladığında son namazını kılar gibi kıl!” (Ahmed bin Hanbel)
Hadis-i şerif’ini de gönülden uzak tutmamak gerekir...
