Allah-u Teâlâ’nın sonsuz hikmetlerini ihtiva eden iradesinin gerektirdiğine göre, insanların her birine belli bir ecel tayin ve taksim etmiştir.
Âyet-i kerime’sinde buyuruyor:
“Aranızda ölümü biz takdir ettik. (Ne zaman öleceğinizi belirleyen biziz.)” (Vâkıa: 60)
İnsanların hayat süreleri değişik değişiktir. Kimi uzun kimi kısadır. Büyük küçük, genç ihtiyar hiç kimse belirlenmiş olan vakti gelmeden ölmez. Vakti gelince de bir dakika tehir olmaz.
“Ve bizim önümüze geçilmez.” (Vâkıa: 60)
Hiç kimse O’nu iradesinden alıkoyamaz. Her dilediğini dilediği şekilde yapar.
Diğer Âyet-i kerime’lerde şöyle buyuruluyor:
“Ömrü uzayanın ömrünün uzaması, ömrü kısalanın ömrünün kısalması kitapta (Levh-i mahfuz’da) yazılmıştır.” (Fâtır: 11)
Ömrünün uzaması veya kısalması muhtelif sebeplerle olur. Meselâ Levh-i mahfuz’da “Filân kimse şu hayırlı işi yaparsa ömrü altmış, eğer o işi yapmazsa kırk beş sene olacağı” yazılıdır. Fakat bu sebeplere nispetle uzama veya kısalma olması, kullara göredir. Yoksa ilm-i ilâhi’ye göre değildir. Çünkü ilm-i ilâhi’de değişme olmaz.
“Şüphesiz ki bu da Allah’a göre çok kolaydır.” (Fâtır: 11)
Çünkü Allah-u Teâlâ Fâil-i mutlak’tır, vasıtaya muhtaç değildir. Kullarının iyiliğine olan her hususta birçok sebepler ve vasıtalar yaratmıştır.
“O sizi çamurdan yaratmış, sonra da size bir ecel takdir etmiştir. Bir de O’nun katında belli bir ecel vardır. Böyle iken siz hâlâ şüphe edip duruyorsunuz.” (En’âm: 2)
Hiçbir şey tesadüf değildir. Her biri mutlaka ilm-i ilâhide takdir edilmiş ve Levh-i mahfuz’da yazılmış olarak meydana gelir. Bütün bunlar Allah-u Teâlâ’ya göre çok kolaydır. O’na göre öldükten sonra diriltmek de kolaydır.
“Allah eceli gelince hiçbir canı geri bırakmaz. Allah yaptıklarınızdan haberi olandır.” (Münafikûn: 11)
Eceli geldikten sonra hiç kimseye mühlet vermez. Geri bıraktığı takdirde daha önceki durumundan daha kötüsüne dönecek olanı da, sözünde samimi olanı da en iyi bilen ve ondan haberdar olandır.
Binaenaleyh faydasız zamanda çare aramaya muhtaç olmamak için, ecel gelmeden önce ahiret tedarikine bakmak gerekiyor.
Her kim olursa olsun insanoğlundan hiçbir ferde Allah-u Teâlâ bu dünyada ebedi kalmayı nasip etmemiştir.
Âyet-i kerime’sinde buyurur ki:
“Resul’üm! Biz senden önce hiçbir beşere ebedilik vermedik. Şimdi sen ölürsen, sanki onlar ebedi mi kalacaklar?” (Enbiyâ: 34)
