• Sene sonunda iyi bir karne alan çocuk, evine sevine sevine koşarak geldiği gibi; duânın kabul olması için yerine getirilmesi gereken şartlara riayet edenler de sevine sevine koşarak Müzdelife'ye gelirler.
• Müzdelife olsun, Mina olsun çok kıymetli mekân ve makamlardır.
Allah-u Teâlâ Âyet-i kerime'sinde şöyle buyurmaktadır:
"Arafat'tan ayrılıp akın ettiğinizde Meşar-i haram'ın yanında Allah'ı zikredin." (Bakara: 198)
Kulun bu zikirleri Rabb'ine lâyık olan saygı ile ve en güzel bir şekilde yapması gerekir.
Meş'ar-i haram, Müzdelife'de Kuzah dağı adı verilen ve üzerinde Mîkâde denilen silindir şeklinde bir taş bulunan tepedir, şimdi üzerine bina yapılmıştır. Asıl Meş'ar-i haram burası, Meş'ar-i haram'ın yanı da Müzdelife'dir.
Arafat'ın Urene vâdisinden başka her tarafı vakfe yeri olduğu gibi, Müzdelife'nin de Muhassir vâdisinden başka her tarafı vakfe yeridir. Müzdelife Harem-i şerif'e dahildir.
"O size nasıl hidayet ettiyse, siz de O'nu öylece zikredin." (Bakara: 198)
Zikrullah hidayete ermenin bir şükran ifadesidir.
"Bundan evvel siz sapıklardan idiniz." (Bakara: 198)
İman ve ibadetten haberiniz yoktu. Allah-u Teâlâ'yı nasıl zikredeceğinizi bilmiyordunuz.
Bu hali insanlar gerçekten dönüş yapıp hidayete erdikleri zaman anlayabilirler.
"Sonra insanların döndüğü yerden siz de dönün ve Allah'tan mağfiret dileyin. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcıdır, çok merhamet edicidir." (Bakara: 199)
Siz bağışlanma dilerseniz, O rahmetiyle günahlarınızı bağışlar.
"Nihayet Hacc ibadetlerinizi bitirdiğinizde, atalarınızı andığınız gibi, hatta daha kuvvetli bir şekilde Allah'ı zikrediniz." (Bakara: 200)
Hacc'ın tamamı zikirden ibarettir. Her yerde zikrullah ile emredilmiştir. Telbiye, Tekbir, İstiğfar, Salâvat... hepsi zikirdir.
• O gece mümkün olduğu kadar, zikrullahla, ibadet taatla geçirilir. Şeytan taşlamada kullanılmak üzere birer mermi mesabesinde olan 70 kadar küçük taş toplanır.
Taşların temiz olması ve Müzdelife'den toplanması müstehaptır, Mina'dan toplanması da câizdir.
Allah-u Teâlâ Teşrik günlerinde yapılacak tekbirlere işaret ederek Âyet-i kerime'sinde şöyle buyurmaktadır:
"Sayılı günlerde (eyyam-ı teşrik'te) Allah'ı zikrediniz." (Bakara: 203)
Tekbir ve tehlilde bulununuz. Namazların arkasından, kurbanları keserken ve taşları atarken tekbir alınız.
Hacc'la ilgili Âyet-i kerime'lerde bir "Eyyâm-ı mâdûdat" yani "Sayılı günler", bir de "Eyyâm-ı mâlumat" yani "Bilinen günler" vardır. Bilinen günler; Zilhicce'nin ilk on günüdür. Sayılı günler ise; beş vakit namazın farzlarından sonra Tekbir alınan günleridir. Arefe günü sabahından bayramın dördüncü gününe kadar beş gündür.
Teşrik, yüksek sesle tekbir almaktır. İbrahim Aleyhisselâm'a nispet edilen ve yüksek sesle alınan ve bilinmekte olan hususi tekbire "Teşrik tekbiri" denir. Arefe günü sabahından kurban bayramının dördüncü günü akşamına kadar geçen süre tekbir ve zikir günleridir.
"Kim iki gün içinde acele edip (Mina'dan Mekke'ye) dönerse, ona bir günah yoktur." (Bakara: 203)
Her ne kadar sonraya kalmak daha faziletli ise de, bayramdan sonra Mina'da iki gün kalıp dönmek de câizdir, buna ruhsat verilmiştir, dönen kişi mesul değildir. Acele etmek ve geri kalmak isteğe bağlıdır. Çünkü bazen fazileti daha çok olan ile daha az olan arasında kişi muhayyer bırakılabilir. Nitekim oruç tutmak daha faziletli olmakla birlikte, yolcu olanlar tutup tutmamak arasında muhayyerdirler.
"Her kim geri kalırsa, ona da bir günah yoktur. Bu, takvâ sahibi olanlar içindir." (Bakara: 203)
Çünkü takvâ sahipleri her yaptığı ibadeti en ince teferruâtına kadar yapar, Hacc'ını en güzel bir şekilde tamamlamak ister, en küçük bir kusurdan sakınır. Gerçek hacı, işte böyle takvâ sahibi olan kimsedir.
"O halde Allah'tan korkun. Biliniz ki O'nun huzurunda toplanacaksınız." (Bakara: 203)
Bunu bilhassa biliniz. Çünkü siz mahşerdeki toplanmayı hatırlatan Arafat'ta durmuş, o heyecanı yaşamış, dünyadaki bir benzerini görmüş bulunuyorsunuz.
