Hazret-i Kur'an'ın en ince noktası "Âyet-ül kürsî" ile "İhlâs-ı şerif" tir.
Bu sırrı bilebilmek için Allah-u Teâlâ'yı görmek şarttır. O'nu görmeyen kimse ne bilir, ne de hafsalası alır. Duysa da yine bilmez. Ne ilmi yeter, ne de aklı yeter.
Çünkü aklın da ilmin de "Ulül-elbâb"a dayanan bir husustur. "Ulül-elbâb" Allah-u Teâlâ'nın duyurması ve göstermesi ile husule gelen akıldır. Bu noktaya gelen kimsenin aklı da ilmi de durur. Bu sahaya hiçbir ilim giremez.
Şu kadar var ki Evliyâullah'tan bazı zevât-ı kiram bu hususa işaret etmişlerdir.
Nitekim Abdülkâdir Geylânî -kuddise sırruh- Hazretleri "Feth'ür-Rabbânî" adlı eserinde şöyle buyurmuştur:
"O öyle bir kuldur ki, Hakk'a vâsıl olmuş, O'nu görmüş ve mâsivâ denen Hakk'ın zâtından gayrı şeyleri bilmiştir." (60. Meclis)
Onlar bu hususu görerek ve bilerek konuşuyorlar. Allah-u Teâlâ'yı gören, gösterdiği kadar bilir, başkasına şâmil değildir.
Hakîm-i Tirmizî -kuddise sırruh- Hazretleri Hâtem-i veli hakkında bin küsur sene önce "Hatm'ül-Evliyâ" ismiyle müstakil bir eser yazmış ve onun Allah-u Teâlâ'nın hususi himayesinde olacağını, O'nu göreceğini ve O'nunla konuşacağını açıklamıştır.
Eserin Yirmi Birinci Bölüm'ünde şöyle buyurmaktadır:
"Sonra başka bir mertebeye yükselir, o da Heybet ve Üns'tür. Heybet O'nun celâlindendir, Üns ise O'nun cemâlindendir. O'nun celâline baktığında korkar ve toplanır. Şayet onu bu şekilde bırakırsa bütün işlerinde âciz olur, atılmış bir elbise gibi olur veya ruhsuz bir vücut olur. O'nun cemâline baktığında bütün damarları sevinçten dolup taşar. Şayet onu bu şekilde bırakırsa nefsi coşar ve sınırı aşar. Heybet onun şiârı, Üns ise onun elbisesi olur. Böylece kalbi dosdoğru olur ve nefsi sevinir. Sonra onu başka bir mertebeye yükseltir. O mertebe 'İnfirad billâh' yani 'Allah ile kalma'dır."
Hakîm-i Tirmizî -kuddise sırruh- Hazretleri "Nevâdirü'l-Usûl" adlı eserinde ise velâyet mertebelerinin en üst derecesine vâris olan Hâtem-i veli'nin vasıflarını bir bir beyan ederek şöyle buyurmaktadır:
"Ehlullah'ın bir kısmı en yüksek velâyet derecesine sahip olur. Bu kimse, Allah-u Teâlâ'nın, kendisini velâyeti için seçip kullandığı bir kuldur.
O Allah-u Teâlâ'nın kabzasında (hususi himayesinde) hareket eder, O'nunla konuşur, O'nunla görür, O'nunla tutar, O'nunla anlar." (Nevâdirül-Usûl, cilt: 1, sh: 339)
