İbadetlerin toplu halde edâ edilebilmesi için câmi ve mescidler yapılmıştır. Dinimiz cemaat ruhuna büyük önem vermiştir. Cemaatte rahmet ve bereket vardır. Bunun içindir ki her mescidin fazileti çok büyüktür.
Allah-u Teâlâ Âyet-i kerime'sinde buyurur ki:
"Allah'ın mescidlerini ancak Allah'a ve ahiret gününe inanan kimseler imar eder." (Tevbe: 18)
Mescidler Beytullah yani Allah'ın evi olduğu için gereken saygı gösterilmeli, edeblerine riâyet edilmeli ve her türlü taşkınlıktan sakınılmalıdır.
Cenâb-ı Fahr-i Kaînat -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz Hadis-i şerif'lerinde şöyle buyururlar:
"Kulluk vazifelerini yapmak için gönlü câmilere bağlı ve onları seven bir kimseyi görürseniz kemâl-i imânına şehâdet ediniz!" (Tirmizi)
"Gece karanlığında câmilere gidenleri kıyamet gününde nûr-i tâm ile müjdeleyiniz!" (Tirmizi)
"Câmiler, cennet bahçeleridir. (Binâenaleyh ibâdet için câmilerde bulunmak cennette bulunmak, demektir.)" (Buhârî - Müslim)
"Sırf Allah rızası için bir mescid binâ eden kimse için Cenâb-ı Allah cennette bir ev yapar." (Camiüssağir)
"Mescide komşu olan kimsenin mescidin dışında kıldığı namaz eksiktir." (Buhârî)
"Cemaate gidenler için yollarının uzaklığı ölçüsünde büyük mükâfât vardır." (Münâvi)
"İbadet ve tâât için mescide ülfet eden kimse Cenâb-ı Hakk'a ülfet etmiş demektir." (Ahmed bin Hanbel)
"Namaz kılmayı gözeten kimse namaza durmuş gibidir. Namazını edâ edinceye kadar sevâb devam eder." (Ebu Dâvud)
"Mescidde oturup namazı bekleyen kimse, bilfiil namazda bulunmuş gibidir." (Münâvi)
• Bir mescid kıyamete kadar mesciddir. İçi ve arsası mescid olduğu gibi, semâya kadar olan üst tarafı da mescid hükmündedir. Bu sebepledir ki, içinde yapılması mekruh ve yasak olan hususlar bunların üstünde de mekruh ve yasaktır.
• Bir kimsenin kendi mahallindeki mescidde namaz kılması diğer mescidlerde namaz kılmasından daha faziletlidir.
• Mescidler gösterişten uzak ve sade olmalıdır. Duvarlarının ve kubbelerinin tezyin edilmesinde bir beis yoktur. Ancak kıble tarafının namaz kılanların dikkatlerini çekecek ve kâlplerinin huzurunu bozacak şekilde süslenmesi mekruh görülmüştür.
• Namaz kılanın önünden geçmek günahtır. Fakat ileri saflarda yer varken arka tarafta namaz kılanın önünden ileri geçmek câizdir. Çünkü bu kimse kendine hürmet hakkını kaybetmiştir.
• Mescidlere abdestli olarak sağ ayakla girilir ve:
"Allah'ım bana rahmet kapılarını aç!" diye duâ edilir.
Çıkarken de sol ayakla çıkılır ve şu duâ okunur:
"Allah'ım! Fazl ve kereminden talep ederim." (Müslim)
• Mescidlere kollar sıvalı, palto omuzlara atılmış bir şekilde girilmez, dizleri dikerek veya ayakları uzatarak rastgele oturulmaz. Kirli ve ıslak ayaklarla, kirli çoraplarla girilmez.
• Mescidlerin temizliğine zarar verici ve cemaati tiksindirici hallerden kaçınılmalıdır.
• Kokusu eziyet veren soğan ve sarımsak gibi şeyleri yiyen kimselerin cemaat arasına girmeleri uygun değildir.
• Mescidlerde yüksek sesle konuşulmaz, gürültü yapılmaz, dünya işleri konuşulmaz, alış-veriş yapılmaz, kaybolan mal ilân edilmez, parmaklar çıtlatılmaz.
• Safları fazla sıkıştırıp namaz kılanların huzurunu kaçıracak şekilde ara yere girilmez.
• Yer hususunda tartışılması ve itişilmesi mekruhtur.
• Mescidin içinde dilencilik yapmak, dilencilere para vermek haramdır.
