Çocuğun becerilerini etrafına göstermek istemesi onun gelişiminin bir parçasıdır. Bu sebeple çocuğun olumlu davranışlarını ve güzel becerilerini takdir ve teşvik etmek gerekir. Ebeveynlere düşen; bu takdir ve teşvikin dozunu iyi ayarlamak onları aynı zamanda gösteriş, riya gibi kötü hasletlerden uzak tutmaya çalışmaktır.
Çocuğun kendi becerilerini gösterme duygusu daha bebekken ortaya çıkmaya başlar. Çocuklar emekleme, yürüme, yeme, yaşı büyüdükçe üstünü kendi kendine giyme, elbiselerini kendi kendine katlama gibi becerilerini gösterme ihtiyacı duyar. Çocuğun takdir edilmesi onun ruh dünyasında çok büyük etki bırakır. Yerine göre takdir edilen çocuk övülen hasletlerini devam ettirir. Tekrar duymak için o davranışı tekrarlar. Anne ve baba çocuğun yaptığı iyi bir davranışı ne kadar beğendiklerini belirtmeli sevinçlerini dile getirmelidir. Çünkü insan hazza, takdir ve teşvike yönelik bir varlıktır. Çocuğun eğitiminde takdir ve teşvik ödülden daha önemlidir. Çocuk anne ve babasının sevdikleri şeyleri onlara göstere göstere yapar. Şayet övgü alırsa bu güzel şeyleri daha güzel yapar. Ve bu güzellikler zamanla ilkeleşir.
Çocukta olan kötü davranışların da ebeveynler tarafından beğenilmediği ve hoşlanılmadığı çocuğa anlatılmalıdır. Çocukla gerçekçi olunmalıdır. Örneğin yanlış bir işi kimse yokken hoş karşılayıp, başka bir kimsenin yanında farklı tepki göstermek çelişkili ve yanlış bir tavırdır. Övgü ve yermeler bir ölçüde olmalıdır. Bu davranış tarzı çocuğu kötülükten uzak tutup iyiliğe yönlendirmelidir. Çocuğun edep dışı hareketlerine sırıtarak karşılık vermek çocuğu cesaretlendirir. (Örneğin söven bir çocuğun karşısında sırıtmak gibi.)
Çocuğun iyiliklerini büyütüp aşırı övmeler ise çocuğu kibir ve gurura yönlendirir. Ebeveynler belli bir yaştan sonra kendi rızalarından ziyade Allah'ın rızasını kazanmaları gerektiğini çocuklarına uygun bir dille öğretmelidirler. Misalen Allah cc. bu işi sevmiyor ve bu amelden memnun değildir gibi.
Çocuğun sahip olduğu imkânlar sebebiyle başkalarına üstünlük taslamasını önlemek, alçakgönüllü, arkadaşlarıyla hoş geçinen ve imkânlarını onlarla paylaşmasını bilen uyumlu bir insan olarak yetişmesini sağlamak; kıskanç, bencil, para ve mal düşkünü olmasını önlemek; dürüstlük, çalışkanlık yardımseverlik gibi faziletlere özendirmek; inançlı ve ahlâklı olmayı, her türlü maddi değerlerin üstünde tutmayı öğütlemek gerekir.
Çocuk yaşta bir iç duyu olan gösterme duygusunun ileriki yaşlarda maddi ve manevi bir hastalık olan riyaya dönmemesine dikkat edilmelidir. Riya insanın kendisini başkalarına üstün göstermek, onların kalplerinde yer etmek, hürmet ve tazim beklemektir. Riya haramdır. Riyakar kimselerin gadab-ı ilâhiye maruz kaldıklarına dair Ayet-i kerime’de şöyle buyurulmaktadır:
“Yurtlarından böbürlenerek insanlara gösteriş yaparak çıkan ve Allah yolundan alıkoyanlar gibi olmayın. Allah onların bütün yaptıklarını çepeçevre kuşatmıştır." (Enfâl: 47)
Resul-i Ekrem -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz ise Hadis-i şerif’lerinde şöyle buyururlar:
“Gerçekten Cenâb-ı Allah riyâkarların azap görmeden cennete girmesini haram kılmıştır.” (Camiüssağir)
Görülüyor ki sırf Allah için yapılmayan amel ve ibadetler dergâh-ı uluhiyete ulaşamıyor. Bir fayda görülmediği gibi insanı Cenâb-ı Hakk'ın gadab-ı ilâhisine maruz bırakıyor.
Bu konuda ebeveynler olarak çocuklarımıza örnek olmamız gerekiyor. Yapmamız gereken husus; karınca ayak seslerinden daha da gizli ve sessiz olan riyadan Hazret-i Allah'ın hıfz-u himayesine sığınmaktır. Riya yolu ile gelen tehlikelerden muhafaza edilenlerden olmak ümidi ile.
